明法解
明主者,有术数而不可得欺也,审于法禁而不可犯也,察于分职而不可乱也。故群臣不敢行其私,贵臣不得蔽贱,近者不得塞远,孤寡老弱不失其(所)职,竟内明辨而不相逾越。此之谓治国。故《明法》曰:“所谓治国者,主道明也。”
明主者,上之所以一民使下也。私术者,下之所以侵上乱主也。故法废而私行,则人主孤特而独立,人臣群党而成朋。如此则主弱而臣强,此之谓乱国。故《明法》曰:“所谓乱国者,臣术胜也。”
明主在上位,有必治之势,则群臣不敢为非。是故群臣之不敢欺主者,非爱主也,以畏主之威势也;百姓之争用,非以爱主也,以畏主之法令也。故明主操必胜之数,以治必用之民;处必尊之势,以制必服之臣。故令行禁止,主尊而臣卑。故《明法》曰:“尊君卑臣,非计亲也,以势胜也。”
明主之治也,县爵禄以劝其民,民有利于上,故主有以使之;立刑罚以威其下,下有畏于上,故主有以牧之。故无爵禄则主无以劝民,无刑罚则主无以威众。故人臣之行理奉命者,非以爱主也,且以就利而避害也;百官之奉法无奸者,非以爱主也,欲以爱爵禄而避罚也。故《明法》曰:“百官论职,非惠也,刑罚必也。”
人主者,擅生杀,处威势,操令行禁止之柄以御其群臣,此主道也。人臣者,处卑贱,奉主令,守本任,治分职,此臣道也。故主行臣道则乱,臣行主道则危。故上下无分,君臣共道,乱之本也。故《明法》曰:“君臣共道则乱。”
人臣之所以畏恐而谨事主者,以欲生而恶死也。使人不欲生,不恶死,则不可得而制也。夫生杀之柄,专在大臣,而主不危者,未尝有也。故治乱不以法断而决于重臣,生杀之柄不制于主而在群下,此寄生之主也。故人主专以其威势予人,则必有劫杀之患;专以其法制予人,则必有乱亡之祸。如此者,亡主之道也。故《明法》曰:“专授则失。”
凡为主而不得行其令,废法而恣群臣,威严已废,权势已夺,令不得出,群臣弗为用,百姓弗为使,竟内之众不制,则国非其国而民非其民。如此者,灭主之道也。故《明法》曰:“令本不出谓之灭。”
明主之道,卑贱不待尊贵而见,大臣不因左右而进,百官条通,群臣显见,有罚者主见其罪,有赏者主知其功。见知不悖,赏罚不差。有不蔽之术,故无壅遏之患。乱主则不然,法令不得至于民,疏远隔闭而不得闻。如此者,壅遏之道也。故《明法》曰:“令出而留谓之壅。”
人臣之所以乘而为奸者,擅主也。臣有擅主者,则主令不得行,而下情不上通。人臣之力,能鬲君臣之间,而使美恶之情不扬闻,祸福之事不通彻,人主迷惑而无从悟,如此者,塞主之道也。故《明法》曰:“下情不上通谓之塞。”
明主者,兼听独断,多其门户。群臣之道,下得明上,贱得言贵,故奸人不敢欺。乱主则不然,听无术数,断事不以参伍。故无能之士上通,邪枉之臣专国,主明蔽而聪塞,忠臣之欲谋谏者不得进。如此者,侵主之道也。故《明法》曰:“下情上而道止,谓之侵。”
人主之治国也,莫不有法令赏罚。具故其法令明而赏罚之所立者当,则主尊显而奸不生;其法令逆而赏罚之所立者不当,则群臣立私而壅塞之,朋党而劫杀之。故《明法》曰:“灭、塞、侵、壅之所生,从法之不立也。”
法度者,主之所以制天下而禁奸邪也,所以牧领海内而奉宗庙也。私意者,所以生乱长奸而害公正也,所以壅蔽失正而危亡也。故法度行则国治,私意行则国乱。明主虽心之所爱而无功者不赏也,虽心之所憎而无罪者弗罚也。案法式而验得失,非法度不留意焉。故《明法》曰:“先王之治国也,不淫意于法之外。”
明主之治国也,案其当宜,行其正理。故其当赏者,群臣不得辞也;其当罚者,群臣不敢避也。夫赏功诛罪,所以为天下致利除害也。草茅弗去,则害禾谷;盗贼弗诛,则伤良民。夫舍公法而行私惠,则是利奸邪而长暴乱也。行私惠而赏无功,则是使民偷幸而望于上也;行私惠而赦有罪,则是使民轻上而易为非也。夫舍公法用私惠,明主不为也。故《明法》曰:“不为惠于法之内。”
凡人主莫不欲其民之用也。使民用者,必法立而令行也。故治国使众莫如法,禁淫止暴莫如刑。故贫者非不欲夺富者财也,然而不敢者,法不使也;强者非不能暴弱也,然而不敢者,畏法诛也。故百官之事,案之以法,则奸不生;暴慢之人,诛之以刑,则祸不起;群臣并进,策之以数,则私无所立。故《明法》曰:“动无非法者,所以禁过而外私也。”
人主之所以制臣下者,威势也。故威势在下,则主制于臣;威势在上,则臣制于主。夫蔽主者,非塞其门守其户也,然而令不行、禁不止、所欲不得者,失其威势也。故威势独在于主,则群臣畏敬;法政独出于主,则天下服德。故威势分于臣则令不行,法政出于臣则民不听。故明主之治天下也,威势独在于主而不与臣共,法政独制于主而不从臣出。故《明法》曰:“威不两错,政不二门。”
明主者,一度量,立表仪,而坚守之。故令下而民从。法者,天下之程式也,万事之仪表也;吏者,民之所悬命也。故明主之治也,当于法者赏之,违于法者诛之。故以法诛罪,则民就死而不怨;以法量功,则民受赏而无德也。此以法举错之功也。故《明法》曰;“以法治国,则举错而已。”
明主者,有法度之制、故群臣皆出于方正之治而不敢为奸,百姓知主之从事于法也,故吏之所使者,有法则民从之,无法则止,民以法与吏相距,下以法与上从事。故诈伪之人不得欺其主,嫉妒之人不得用其贼心,谗谀之人不得施其巧。千里之外,不敢擅为非。故《明法》曰:“有法度之制者,不可巧以诈伪。”
权衡者,所以起轻重之数也。然而人不事者,非心恶利也,权不能为之多少其数,而衡不能为之轻重其量也。人知事权衡之无益,故不事也。故明主在上位,则官不得枉法,吏不得为私。民知事吏之无益,故财货不行于吏,权衡平正而待物,故奸诈之人不得行其私。故《明法》曰:“有权衡之称者,不可欺以轻重。”
尺寸寻丈者,所以得长短之情也。故以尺寸量短长,则万举而万不失矣。是故尺寸之度,虽富贵众强,不为益长;虽贫贱卑辱,不为损短。公平而无所偏,故奸诈之人不能误也。故《明法》曰:“有寻丈之数者,不可差以长短。”
国之所以乱者,废事情而任非誉也。故明主之听也,言者责之以其实,誉人者试之以其官。言而无实者,诛;吏而乱官者,诛。是故虚言不敢进,不肖者不敢受官。乱主则不然,听言而不督其实,故群臣以虚誉进其党;任官而不责其功,故愚污之吏在庭。如此则群臣相推以美名,相假以功伐,务多其佼而不为主用。故《明法》曰:“主释法以誉进能,则臣离上而下比周矣;以党举官,则民务佼而不求用矣。”
乱主不察臣之功劳,誉众者,则赏之;不审其罪过,毁众者,则罚之。如此者,则邪臣无功而得赏,忠正无罪而有罚。故功多而无赏,则臣不务尽力:行正而有罚,则贤圣无从竭能;行货财而得爵禄,则污辱之人在官;寄托之人不肖而位尊,则民倍公法而趋有势。如此,则悫愿之人失其职,而廉洁之吏失其治。故《明法》曰:“官之失其治也,是主以誉为赏而以毁为罚也。”
平吏之治官也,行法而无私,则奸臣不得其利焉。此奸臣之所务伤也。人主不参验其罪过,以无实之言诛之,则奸臣不能无事贵重而求推誉,以避刑罚而受禄赏焉。故《明法》曰:“喜赏恶罚之人,离公道而行私术矣。”
奸臣之败其主也,积渐积微,使主迷惑而不自知也。上则相为候望于主,下则买誉于民。誉其党而使主尊之,毁不誉者而使主废之。其所利害者,主听而行之,如此,则群臣皆忘主而趋私佼矣。故《明法》曰:“比周以相为慝,是故忘主私佼,以进其誉。”
主无术数,则群臣易欺之;国无明法,则百姓轻为非。是故奸邪之人用国事,则群臣仰利害也。如此,则奸人为之视听者多矣。虽有大义,主无从知之。故《明法》曰:“佼众誉多,外内朋党,虽有大奸,其蔽主多矣。”
凡所谓忠臣者,务明法术,日夜佐主明于度数之理,以治天下者也。奸邪之臣知法术明之必治也,治则奸臣困而法术之士显。是故邪之所务事者,使法无明,主无悟,而己得所欲也。故方正之臣得用则奸邪之臣困伤矣,是方正之与奸邪不两进之势也。奸邪在主之侧者,不能勿恶也。唯恶之,则必候主间而日夜危之。人主不察而用其言,则忠臣无罪而困死,奸臣无功而富贵。故《明法》曰:“忠臣死于非罪,而邪臣起于非功。”
富贵尊显,久有天下,人主莫不欲也。令行禁止,海内无敌,人主莫不欲也。蔽欺侵凌,人主莫不恶也。失天下,灭宗庙,人主莫不恶也。忠臣之欲明法术以致主之所欲而除主之所恶者,奸臣之擅主者,有以私危之,则忠臣无从进其公正之数矣。故《明法》曰:“所死者非罪,所起者非功,然则为人臣者重私而轻公矣。”
乱主之行爵禄也,不以法令案功劳;其行刑罚也,不以法令案罪过。而听重臣之所言。故臣有所欲赏,主为赏之;臣欲有所罚,主为罚之。废其公法,专听重臣。如此,故群臣皆务其党,重臣而忘其主,趋重臣之门而不庭。故《明法》曰:“十至于私人之门,不一至于庭。”
明主之治也,明于分职,而督其成事。胜其任者处官,不胜其任者废免。故群臣皆竭能尽力以治其事。乱主则不然。故群臣处官位,受厚禄,莫务治国者,期于管国之重而擅其利,牧渔其民以富其家。故《明法》曰:“百虑其家,不一图其国。”
明主在上位,则竟内之众尽力以奉其主,百官分职致治以安国家。乱主则不然,虽有勇力之士,大臣私之,而非以奉其主也;虽有圣智之士,大臣私之,非以治其国也。故属数虽众,不得进也;百官虽具,不得制也。如此者,有人主之名而无其实。故《明法》曰:“属数虽众,非以尊君也;百官虽具,非以任国也。此之谓国无人。”
明主者,使下尽力而守法分,故群臣务尊主而不敢顾其家;臣主之分明,上下之位审,故大臣各处其位而不敢相贵。乱主则不然,法制废而不行,故群臣得务益其家;君臣无分,上下无别,故群臣得务相贵。如此者,非朝臣少也,众不为用也。故《明法》曰:“国无人者,非朝臣衰也,家与家务相益,不务尊君也;大臣务相贵,而不任国也。”
人主之张官置吏也,非徒尊其身厚奉之而已也,使之奉主之法,行主之令,以治百姓而诛盗贼也。是故其所任官者大,则爵尊而禄厚;其所任官者小,则爵卑而禄薄。爵禄者,人主之所以使吏治官也。乱主之治也,处尊位,受厚禄,养所与佼,而不以官为务。如此者,则官失其能矣。故《明法》曰:“小臣持禄养佼,不以官为事,故官失职。”
明主之择贤人也,言勇者试之以军,言智者试之以官。试于军而有功者则举之,试于官而事治者则用之。故以战功之事定勇怯,以官职之治定愚智;故勇怯愚智之见也,如白黑之分。乱主则不然,听言而不试,故妄言者得用;任人而不官,故不肖者不困。故明主以法案其言而求其实,以官任其身而课其功,专任法不自举焉。故《明法》曰:“先王之治国也,使法择人,不自举也。”
凡所谓功者,安主上,利万民者也。夫破军杀将,战胜攻取,使主无危亡之忧,而百姓无死虏之患,此军士之所以为功者也。奉主法,治竟内,使强不凌弱,众不暴寡,万民欢尽其力而奉养其主,此吏之所以为功也。匡主之过,救主之失,明理义以道其主,主无邪僻之行,蔽欺之患,此臣之所以为功也。故明主之治也,明分职而课功劳,有功者赏,乱治者诛,诛赏之所加,各得其宜,而主不自与焉。故《明法》曰:“使法量功,不自度也。”
明主之治也,审是非,察事情,以度量案之。合于法则行,不合于法则止。功充其言则赏,不充其言则诛。故言智能者,必有见功而后举之;言恶败者,必有见过而后废之。如此则士上通而莫之能妒,不肖者困废而莫之能举。故《明法》曰:“能不可蔽而败不可饰也。”
明主之道,立民所欲而求其功,故为爵禄以劝之;立民所恶以禁其邪,故为刑罚以畏之。故案其功而行赏,案其罪而行罚,如此则群臣之举无功者,不敢进也;毁无罪者,不能退也。故《明法》曰:“誉者不能进而诽者不能退也。”
制群臣,擅生杀,主之分也;县令仰制,臣之分也。威势尊显,主之分也;卑贱畏敬,臣之分也。令行禁止,主之分也;奉法听从,臣之分也。故君臣相与,高下之处也,如天之与地也;其分画之不同也,如白之与黑也。故君臣之间明别,则主尊臣卑。如此,则下之从上也,如响之应声;臣之法主也,如景之随形。故上令而下应,主行而臣从,以令则行,以禁则止,以求则得。此之谓易治。故《明法》曰:“君臣之间明别,则易治。”
明主操术任臣下,使群臣效其智能,进其长技。故智者效其计,能者进其功。以前言督后事,所效当则赏之,不当则诛之,张官任吏治民,案法试课成功。守法而法之,身无烦劳而分职。故《明法》曰:“主虽不身下为而守法为之可也。”
ming zhu zhe, you shu shu er bu ke de qi ye, shen yu fa jin er bu ke fan ye, cha yu fen zhi er bu ke luan ye。 gu qun chen bu gan xing qi si, gui chen bu de bi jian, jin zhe bu de sai yuan, gu gua lao ruo bu shi qi( suo) zhi, jing nei ming bian er bu xiang yu yue。 ci zhi wei zhi guo。 gu《 ming fa》 yue:“ suo wei zhi guo zhe, zhu dao ming ye。”
ming zhu zhe, shang zhi suo yi yi min shi xia ye。 si shu zhe, xia zhi suo yi qin shang luan zhu ye。 gu fa fei er si xing, ze ren zhu gu te er du li, ren chen qun dang er cheng peng。 ru ci ze zhu ruo er chen qiang, ci zhi wei luan guo。 gu《 ming fa》 yue:“ suo wei luan guo zhe, chen shu sheng ye。”
ming zhu zai shang wei, you bi zhi zhi shi, ze qun chen bu gan wei fei。 shi gu qun chen zhi bu gan qi zhu zhe, fei ai zhu ye, yi wei zhu zhi wei shi ye; bai xing zhi zheng yong, fei yi ai zhu ye, yi wei zhu zhi fa ling ye。 gu ming zhu cao bi sheng zhi shu, yi zhi bi yong zhi min; chu bi zun zhi shi, yi zhi bi fu zhi chen。 gu ling xing jin zhi, zhu zun er chen bei。 gu《 ming fa》 yue:“ zun jun bei chen, fei ji qin ye, yi shi sheng ye。”
ming zhu zhi zhi ye, xian jue lu yi quan qi min, min you li yu shang, gu zhu you yi shi zhi; li xing fa yi wei qi xia, xia you wei yu shang, gu zhu you yi mu zhi。 gu wu jue lu ze zhu wu yi quan min, wu xing fa ze zhu wu yi wei zhong。 gu ren chen zhi xing li feng ming zhe, fei yi ai zhu ye, qie yi jiu li er bi hai ye; bai guan zhi feng fa wu jian zhe, fei yi ai zhu ye, yu yi ai jue lu er bi fa ye。 gu《 ming fa》 yue:“ bai guan lun zhi, fei hui ye, xing fa bi ye。”
ren zhu zhe, shan sheng sha, chu wei shi, cao ling xing jin zhi zhi bing yi yu qi qun chen, ci zhu dao ye。 ren chen zhe, chu bei jian, feng zhu ling, shou ben ren, zhi fen zhi, ci chen dao ye。 gu zhu xing chen dao ze luan, chen xing zhu dao ze wei。 gu shang xia wu fen, jun chen gong dao, luan zhi ben ye。 gu《 ming fa》 yue:“ jun chen gong dao ze luan。”
ren chen zhi suo yi wei kong er jin shi zhu zhe, yi yu sheng er e si ye。 shi ren bu yu sheng, bu e si, ze bu ke de er zhi ye。 fu sheng sha zhi bing, zhuan zai da chen, er zhu bu wei zhe, wei chang you ye。 gu zhi luan bu yi fa duan er jue yu zhong chen, sheng sha zhi bing bu zhi yu zhu er zai qun xia, ci ji sheng zhi zhu ye。 gu ren zhu zhuan yi qi wei shi yu ren, ze bi you jie sha zhi huan; zhuan yi qi fa zhi yu ren, ze bi you luan wang zhi huo。 ru ci zhe, wang zhu zhi dao ye。 gu《 ming fa》 yue:“ zhuan shou ze shi。”
fan wei zhu er bu de xing qi ling, fei fa er zi qun chen, wei yan yi fei, quan shi yi duo, ling bu de chu, qun chen fu wei yong, bai xing fu wei shi, jing nei zhi zhong bu zhi, ze guo fei qi guo er min fei qi min。 ru ci zhe, mie zhu zhi dao ye。 gu《 ming fa》 yue:“ ling ben bu chu wei zhi mie。”
ming zhu zhi dao, bei jian bu dai zun gui er jian, da chen bu yin zuo you er jin, bai guan tiao tong, qun chen xian jian, you fa zhe zhu jian qi zui, you shang zhe zhu zhi qi gong。 jian zhi bu bei, shang fa bu cha。 you bu bi zhi shu, gu wu yong e zhi huan。 luan zhu ze bu ran, fa ling bu de zhi yu min, shu yuan ge bi er bu de wen。 ru ci zhe, yong e zhi dao ye。 gu《 ming fa》 yue:“ ling chu er liu wei zhi yong。”
ren chen zhi suo yi cheng er wei jian zhe, shan zhu ye。 chen you shan zhu zhe, ze zhu ling bu de xing, er xia qing bu shang tong。 ren chen zhi li, neng ge jun chen zhi jian, er shi mei e zhi qing bu yang wen, huo fu zhi shi bu tong che, ren zhu mi huo er wu cong wu, ru ci zhe, sai zhu zhi dao ye。 gu《 ming fa》 yue:“ xia qing bu shang tong wei zhi sai。”
ming zhu zhe, jian ting du duan, duo qi men hu。 qun chen zhi dao, xia de ming shang, jian de yan gui, gu jian ren bu gan qi。 luan zhu ze bu ran, ting wu shu shu, duan shi bu yi can wu。 gu wu neng zhi shi shang tong, xie wang zhi chen zhuan guo, zhu ming bi er cong sai, zhong chen zhi yu mou jian zhe bu de jin。 ru ci zhe, qin zhu zhi dao ye。 gu《 ming fa》 yue:“ xia qing shang er dao zhi, wei zhi qin。”
ren zhu zhi zhi guo ye, mo bu you fa ling shang fa。 ju gu qi fa ling ming er shang fa zhi suo li zhe dang, ze zhu zun xian er jian bu sheng; qi fa ling ni er shang fa zhi suo li zhe bu dang, ze qun chen li si er yong sai zhi, peng dang er jie sha zhi。 gu《 ming fa》 yue:“ mie、 sai、 qin、 yong zhi suo sheng, cong fa zhi bu li ye。”
fa du zhe, zhu zhi suo yi zhi tian xia er jin jian xie ye, suo yi mu ling hai nei er feng zong miao ye。 si yi zhe, suo yi sheng luan chang jian er hai gong zheng ye, suo yi yong bi shi zheng er wei wang ye。 gu fa du xing ze guo zhi, si yi xing ze guo luan。 ming zhu sui xin zhi suo ai er wu gong zhe bu shang ye, sui xin zhi suo zeng er wu zui zhe fu fa ye。 an fa shi er yan de shi, fei fa du bu liu yi yan。 gu《 ming fa》 yue:“ xian wang zhi zhi guo ye, bu yin yi yu fa zhi wai。”
ming zhu zhi zhi guo ye, an qi dang yi, xing qi zheng li。 gu qi dang shang zhe, qun chen bu de ci ye; qi dang fa zhe, qun chen bu gan bi ye。 fu shang gong zhu zui, suo yi wei tian xia zhi li chu hai ye。 cao mao fu qu, ze hai he gu; dao zei fu zhu, ze shang liang min。 fu she gong fa er xing si hui, ze shi li jian xie er chang bao luan ye。 xing si hui er shang wu gong, ze shi shi min tou xing er wang yu shang ye; xing si hui er she you zui, ze shi shi min qing shang er yi wei fei ye。 fu she gong fa yong si hui, ming zhu bu wei ye。 gu《 ming fa》 yue:“ bu wei hui yu fa zhi nei。”
fan ren zhu mo bu yu qi min zhi yong ye。 shi min yong zhe, bi fa li er ling xing ye。 gu zhi guo shi zhong mo ru fa, jin yin zhi bao mo ru xing。 gu pin zhe fei bu yu duo fu zhe cai ye, ran er bu gan zhe, fa bu shi ye; qiang zhe fei bu neng bao ruo ye, ran er bu gan zhe, wei fa zhu ye。 gu bai guan zhi shi, an zhi yi fa, ze jian bu sheng; bao man zhi ren, zhu zhi yi xing, ze huo bu qi; qun chen bing jin, ce zhi yi shu, ze si wu suo li。 gu《 ming fa》 yue:“ dong wu fei fa zhe, suo yi jin guo er wai si ye。”
ren zhu zhi suo yi zhi chen xia zhe, wei shi ye。 gu wei shi zai xia, ze zhu zhi yu chen; wei shi zai shang, ze chen zhi yu zhu。 fu bi zhu zhe, fei sai qi men shou qi hu ye, ran er ling bu xing、 jin bu zhi、 suo yu bu de zhe, shi qi wei shi ye。 gu wei shi du zai yu zhu, ze qun chen wei jing; fa zheng du chu yu zhu, ze tian xia fu de。 gu wei shi fen yu chen ze ling bu xing, fa zheng chu yu chen ze min bu ting。 gu ming zhu zhi zhi tian xia ye, wei shi du zai yu zhu er bu yu chen gong, fa zheng du zhi yu zhu er bu cong chen chu。 gu《 ming fa》 yue:“ wei bu liang cuo, zheng bu er men。”
ming zhu zhe, yi du liang, li biao yi, er jian shou zhi。 gu ling xia er min cong。 fa zhe, tian xia zhi cheng shi ye, wan shi zhi yi biao ye; li zhe, min zhi suo xuan ming ye。 gu ming zhu zhi zhi ye, dang yu fa zhe shang zhi, wei yu fa zhe zhu zhi。 gu yi fa zhu zui, ze min jiu si er bu yuan; yi fa liang gong, ze min shou shang er wu de ye。 ci yi fa ju cuo zhi gong ye。 gu《 ming fa》 yue;“ yi fa zhi guo, ze ju cuo er yi。”
ming zhu zhe, you fa du zhi zhi、 gu qun chen jie chu yu fang zheng zhi zhi er bu gan wei jian, bai xing zhi zhu zhi cong shi yu fa ye, gu li zhi suo shi zhe, you fa ze min cong zhi, wu fa ze zhi, min yi fa yu li xiang ju, xia yi fa yu shang cong shi。 gu zha wei zhi ren bu de qi qi zhu, ji du zhi ren bu de yong qi zei xin, chan yu zhi ren bu de shi qi qiao。 qian li zhi wai, bu gan shan wei fei。 gu《 ming fa》 yue:“ you fa du zhi zhi zhe, bu ke qiao yi zha wei。”
quan heng zhe, suo yi qi qing zhong zhi shu ye。 ran er ren bu shi zhe, fei xin e li ye, quan bu neng wei zhi duo shao qi shu, er heng bu neng wei zhi qing zhong qi liang ye。 ren zhi shi quan heng zhi wu yi, gu bu shi ye。 gu ming zhu zai shang wei, ze guan bu de wang fa, li bu de wei si。 min zhi shi li zhi wu yi, gu cai huo bu xing yu li, quan heng ping zheng er dai wu, gu jian zha zhi ren bu de xing qi si。 gu《 ming fa》 yue:“ you quan heng zhi cheng zhe, bu ke qi yi qing zhong。”
chi cun xun zhang zhe, suo yi de chang duan zhi qing ye。 gu yi chi cun liang duan chang, ze wan ju er wan bu shi yi。 shi gu chi cun zhi du, sui fu gui zhong qiang, bu wei yi chang; sui pin jian bei ru, bu wei sun duan。 gong ping er wu suo pian, gu jian zha zhi ren bu neng wu ye。 gu《 ming fa》 yue:“ you xun zhang zhi shu zhe, bu ke cha yi chang duan。”
guo zhi suo yi luan zhe, fei shi qing er ren fei yu ye。 gu ming zhu zhi ting ye, yan zhe ze zhi yi qi shi, yu ren zhe shi zhi yi qi guan。 yan er wu shi zhe, zhu; li er luan guan zhe, zhu。 shi gu xu yan bu gan jin, bu xiao zhe bu gan shou guan。 luan zhu ze bu ran, ting yan er bu du qi shi, gu qun chen yi xu yu jin qi dang; ren guan er bu ze qi gong, gu yu wu zhi li zai ting。 ru ci ze qun chen xiang tui yi mei ming, xiang jia yi gong fa, wu duo qi jiao er bu wei zhu yong。 gu《 ming fa》 yue:“ zhu shi fa yi yu jin neng, ze chen li shang er xia bi zhou yi; yi dang ju guan, ze min wu jiao er bu qiu yong yi。”
luan zhu bu cha chen zhi gong lao, yu zhong zhe, ze shang zhi; bu shen qi zui guo, hui zhong zhe, ze fa zhi。 ru ci zhe, ze xie chen wu gong er de shang, zhong zheng wu zui er you fa。 gu gong duo er wu shang, ze chen bu wu jin li: xing zheng er you fa, ze xian sheng wu cong jie neng; xing huo cai er de jue lu, ze wu ru zhi ren zai guan; ji tuo zhi ren bu xiao er wei zun, ze min bei gong fa er qu you shi。 ru ci, ze que yuan zhi ren shi qi zhi, er lian jie zhi li shi qi zhi。 gu《 ming fa》 yue:“ guan zhi shi qi zhi ye, shi zhu yi yu wei shang er yi hui wei fa ye。”
ping li zhi zhi guan ye, xing fa er wu si, ze jian chen bu de qi li yan。 ci jian chen zhi suo wu shang ye。 ren zhu bu can yan qi zui guo, yi wu shi zhi yan zhu zhi, ze jian chen bu neng wu shi gui zhong er qiu tui yu, yi bi xing fa er shou lu shang yan。 gu《 ming fa》 yue:“ xi shang e fa zhi ren, li gong dao er xing si shu yi。”
jian chen zhi bai qi zhu ye, ji jian ji wei, shi zhu mi huo er bu zi zhi ye。 shang ze xiang wei hou wang yu zhu, xia ze mai yu yu min。 yu qi dang er shi zhu zun zhi, hui bu yu zhe er shi zhu fei zhi。 qi suo li hai zhe, zhu ting er xing zhi, ru ci, ze qun chen jie wang zhu er qu si jiao yi。 gu《 ming fa》 yue:“ bi zhou yi xiang wei te, shi gu wang zhu si jiao, yi jin qi yu。”
zhu wu shu shu, ze qun chen yi qi zhi; guo wu ming fa, ze bai xing qing wei fei。 shi gu jian xie zhi ren yong guo shi, ze qun chen yang li hai ye。 ru ci, ze jian ren wei zhi shi ting zhe duo yi。 sui you da yi, zhu wu cong zhi zhi。 gu《 ming fa》 yue:“ jiao zhong yu duo, wai nei peng dang, sui you da jian, qi bi zhu duo yi。”
fan suo wei zhong chen zhe, wu ming fa shu, ri ye zuo zhu ming yu du shu zhi li, yi zhi tian xia zhe ye。 jian xie zhi chen zhi fa shu ming zhi bi zhi ye, zhi ze jian chen kun er fa shu zhi shi xian。 shi gu xie zhi suo wu shi zhe, shi fa wu ming, zhu wu wu, er ji de suo yu ye。 gu fang zheng zhi chen de yong ze jian xie zhi chen kun shang yi, shi fang zheng zhi yu jian xie bu liang jin zhi shi ye。 jian xie zai zhu zhi ce zhe, bu neng wu e ye。 wei e zhi, ze bi hou zhu jian er ri ye wei zhi。 ren zhu bu cha er yong qi yan, ze zhong chen wu zui er kun si, jian chen wu gong er fu gui。 gu《 ming fa》 yue:“ zhong chen si yu fei zui, er xie chen qi yu fei gong。”
fu gui zun xian, jiu you tian xia, ren zhu mo bu yu ye。 ling xing jin zhi, hai nei wu di, ren zhu mo bu yu ye。 bi qi qin ling, ren zhu mo bu e ye。 shi tian xia, mie zong miao, ren zhu mo bu e ye。 zhong chen zhi yu ming fa shu yi zhi zhu zhi suo yu er chu zhu zhi suo e zhe, jian chen zhi shan zhu zhe, you yi si wei zhi, ze zhong chen wu cong jin qi gong zheng zhi shu yi。 gu《 ming fa》 yue:“ suo si zhe fei zui, suo qi zhe fei gong, ran ze wei ren chen zhe zhong si er qing gong yi。”
luan zhu zhi xing jue lu ye, bu yi fa ling an gong lao; qi xing xing fa ye, bu yi fa ling an zui guo。 er ting zhong chen zhi suo yan。 gu chen you suo yu shang, zhu wei shang zhi; chen yu you suo fa, zhu wei fa zhi。 fei qi gong fa, zhuan ting zhong chen。 ru ci, gu qun chen jie wu qi dang, zhong chen er wang qi zhu, qu zhong chen zhi men er bu ting。 gu《 ming fa》 yue:“ shi zhi yu si ren zhi men, bu yi zhi yu ting。”
ming zhu zhi zhi ye, ming yu fen zhi, er du qi cheng shi。 sheng qi ren zhe chu guan, bu sheng qi ren zhe fei mian。 gu qun chen jie jie neng jin li yi zhi qi shi。 luan zhu ze bu ran。 gu qun chen chu guan wei, shou hou lu, mo wu zhi guo zhe, qi yu guan guo zhi zhong er shan qi li, mu yu qi min yi fu qi jia。 gu《 ming fa》 yue:“ bai lv qi jia, bu yi tu qi guo。”
ming zhu zai shang wei, ze jing nei zhi zhong jin li yi feng qi zhu, bai guan fen zhi zhi zhi yi an guo jia。 luan zhu ze bu ran, sui you yong li zhi shi, da chen si zhi, er fei yi feng qi zhu ye; sui you sheng zhi zhi shi, da chen si zhi, fei yi zhi qi guo ye。 gu shu shu sui zhong, bu de jin ye; bai guan sui ju, bu de zhi ye。 ru ci zhe, you ren zhu zhi ming er wu qi shi。 gu《 ming fa》 yue:“ shu shu sui zhong, fei yi zun jun ye; bai guan sui ju, fei yi ren guo ye。 ci zhi wei guo wu ren。”
ming zhu zhe, shi xia jin li er shou fa fen, gu qun chen wu zun zhu er bu gan gu qi jia; chen zhu zhi fen ming, shang xia zhi wei shen, gu da chen ge chu qi wei er bu gan xiang gui。 luan zhu ze bu ran, fa zhi fei er bu xing, gu qun chen de wu yi qi jia; jun chen wu fen, shang xia wu bie, gu qun chen de wu xiang gui。 ru ci zhe, fei chao chen shao ye, zhong bu wei yong ye。 gu《 ming fa》 yue:“ guo wu ren zhe, fei chao chen shuai ye, jia yu jia wu xiang yi, bu wu zun jun ye; da chen wu xiang gui, er bu ren guo ye。”
ren zhu zhi zhang guan zhi li ye, fei tu zun qi shen hou feng zhi er yi ye, shi zhi feng zhu zhi fa, xing zhu zhi ling, yi zhi bai xing er zhu dao zei ye。 shi gu qi suo ren guan zhe da, ze jue zun er lu hou; qi suo ren guan zhe xiao, ze jue bei er lu bo。 jue lu zhe, ren zhu zhi suo yi shi li zhi guan ye。 luan zhu zhi zhi ye, chu zun wei, shou hou lu, yang suo yu jiao, er bu yi guan wei wu。 ru ci zhe, ze guan shi qi neng yi。 gu《 ming fa》 yue:“ xiao chen chi lu yang jiao, bu yi guan wei shi, gu guan shi zhi。”
ming zhu zhi ze xian ren ye, yan yong zhe shi zhi yi jun, yan zhi zhe shi zhi yi guan。 shi yu jun er you gong zhe ze ju zhi, shi yu guan er shi zhi zhe ze yong zhi。 gu yi zhan gong zhi shi ding yong qie, yi guan zhi zhi zhi ding yu zhi; gu yong qie yu zhi zhi jian ye, ru bai hei zhi fen。 luan zhu ze bu ran, ting yan er bu shi, gu wang yan zhe de yong; ren ren er bu guan, gu bu xiao zhe bu kun。 gu ming zhu yi fa an qi yan er qiu qi shi, yi guan ren qi shen er ke qi gong, zhuan ren fa bu zi ju yan。 gu《 ming fa》 yue:“ xian wang zhi zhi guo ye, shi fa ze ren, bu zi ju ye。”
fan suo wei gong zhe, an zhu shang, li wan min zhe ye。 fu po jun sha jiang, zhan sheng gong qu, shi zhu wu wei wang zhi you, er bai xing wu si lu zhi huan, ci jun shi zhi suo yi wei gong zhe ye。 feng zhu fa, zhi jing nei, shi qiang bu ling ruo, zhong bu bao gua, wan min huan jin qi li er feng yang qi zhu, ci li zhi suo yi wei gong ye。 kuang zhu zhi guo, jiu zhu zhi shi, ming li yi yi dao qi zhu, zhu wu xie pi zhi xing, bi qi zhi huan, ci chen zhi suo yi wei gong ye。 gu ming zhu zhi zhi ye, ming fen zhi er ke gong lao, you gong zhe shang, luan zhi zhe zhu, zhu shang zhi suo jia, ge de qi yi, er zhu bu zi yu yan。 gu《 ming fa》 yue:“ shi fa liang gong, bu zi du ye。”
ming zhu zhi zhi ye, shen shi fei, cha shi qing, yi du liang an zhi。 he yu fa ze xing, bu he yu fa ze zhi。 gong chong qi yan ze shang, bu chong qi yan ze zhu。 gu yan zhi neng zhe, bi you jian gong er hou ju zhi; yan e bai zhe, bi you jian guo er hou fei zhi。 ru ci ze shi shang tong er mo zhi neng du, bu xiao zhe kun fei er mo zhi neng ju。 gu《 ming fa》 yue:“ neng bu ke bi er bai bu ke shi ye。”
ming zhu zhi dao, li min suo yu er qiu qi gong, gu wei jue lu yi quan zhi; li min suo e yi jin qi xie, gu wei xing fa yi wei zhi。 gu an qi gong er xing shang, an qi zui er xing fa, ru ci ze qun chen zhi ju wu gong zhe, bu gan jin ye; hui wu zui zhe, bu neng tui ye。 gu《 ming fa》 yue:“ yu zhe bu neng jin er fei zhe bu neng tui ye。”
zhi qun chen, shan sheng sha, zhu zhi fen ye; xian ling yang zhi, chen zhi fen ye。 wei shi zun xian, zhu zhi fen ye; bei jian wei jing, chen zhi fen ye。 ling xing jin zhi, zhu zhi fen ye; feng fa ting cong, chen zhi fen ye。 gu jun chen xiang yu, gao xia zhi chu ye, ru tian zhi yu di ye; qi fen hua zhi bu tong ye, ru bai zhi yu hei ye。 gu jun chen zhi jian ming bie, ze zhu zun chen bei。 ru ci, ze xia zhi cong shang ye, ru xiang zhi ying sheng; chen zhi fa zhu ye, ru jing zhi sui xing。 gu shang ling er xia ying, zhu xing er chen cong, yi ling ze xing, yi jin ze zhi, yi qiu ze de。 ci zhi wei yi zhi。 gu《 ming fa》 yue:“ jun chen zhi jian ming bie, ze yi zhi。”
ming zhu cao shu ren chen xia, shi qun chen xiao qi zhi neng, jin qi chang ji。 gu zhi zhe xiao qi ji, neng zhe jin qi gong。 yi qian yan du hou shi, suo xiao dang ze shang zhi, bu dang ze zhu zhi, zhang guan ren li zhi min, an fa shi ke cheng gong。 shou fa er fa zhi, shen wu fan lao er fen zhi。 gu《 ming fa》 yue:“ zhu sui bu shen xia wei er shou fa wei zhi ke ye。”
免责声明:「明法解」本章内容出自「管子」,文笔优美俱佳,章节内容(即本文)收集于网络,版权归原作者,只代表作者观点和本站无关,如果您认为本站转载侵犯了您的权益,请联系我们删除。